Nhà cổ trăm cột Cần Đước Long An

Khu vực huyện Cần Đước, tỉnh Long An không những là vùng đất được biết đến với đặc sản gạo nàng thơm Chợ Đào. Nhưng không chỉ vậy, nơi đây còn là vùng đất của nhiều di tích lịch sử văn hóa thể hiện tính chuyển giao giữa không gian văn hóa miền Trung và miền Nam. Đó là nhà cổ trăm cột ở Cần Đước Long An, đây được xem là một di tích được nhiều khách du lịch đến tham quan.

Vị trí nhà cổ trăm cột tại Long An

Công trình kiến trúc điêu khắc cổ tại xã Long Hưu Đông mà nhân dân địa phương thường gọi là nhà trăm  cột – Minh chứng sống độc nhất.

Từ thị trấn Cần Đước, tiếp tục xuôi về hướng đi Gò Công của tỉnh Tiền Giang để đến thăm nhà trăm cột. Khi xưa xã Long Hựu Đông nằm trên một cù lao tách biệt với thế giới bên ngoài bởi con kênh nước mặn vây quanh.

Nhưng giờ đây, có chính quyền và nhân dân địa phương đã xây dựng được một cây cầu kiên cố, để mở đường phát triển vùng đất giàu tiềm năng này. Không nằm trên mặt lộ, nhà trăm cột ẩn sau giữa những vùng ruộng vườn hiền hòa.

Đi trên con đường quê bé nhỏ, du khách sẽ thấy bóng dáng ngôi nhà dần hiện ra. Thoáng chút bất ngờ, vì nhìn từ ngoài vào ngôi nhà khá bình dị. Căn nhà ở khu vực tả ngạn sông Vàm Cỏ Đông, là công trình kiến trúc điêu khắc xuyên trình của Huế.

Nằm lọt thỏm giữa vùng quê Nam Bộ và đã có từ hơn 100 năm nay. Ngôi nhà này do ông Trần Văn Hoa lúc ấy là Hương Sư làng Long Hựu, tổng Lộc Thành Hạ xây dựng. Dù gọi là nhà trăm cột những sự thực ngôi nhà có đến gần 120 cột, trong đó 68 cột chính và 52 cột vuông nhỏ để phụ trợ.

Hướng dẫn đường đi đến nhà cổ trăm cột

Nhà trăm cột nằm cách khu vực TP. HCM tầm khoảng 50km. Để tới đây, từ TP. HCM du khách có thể đi bằng phương tiện cá nhân và sẽ mất khoảng hơn 2h di chuyển.

Đầu tiên bạn cần đến được khu vực đường Trường Chinh sau đó tiếp đến Âu Cơ, quốc lộ 50 và đến tuyến tránh Cần Giuộc. Tiếp đó, bạn cần phải di chuyển theo đường 19/5 đến ĐT 23 tại khu vực xã Phước Đông.

Đến khu vực này, bạn sẽ cần phải hỏi người dân về đường vào khu nhà cổ trăm cột hoặc cũng có thể tham khảo sự chỉ dẫn của Google Map. 

Chủ nhân của ngôi nhà cổ trăm cột Long An là ai?

Chủ nhân kiến tạo ngôi nhà này chính là ông Trần Văn Hoa, khi mới 22 tuổi đã là ông Hội đồng quận Cần Đước thuộc tỉnh Gia Định ngày xưa thời Pháp thuộc. Ông đã cho khởi công căn nhà vào đầu năm 1898 đời vua Thành Thái.

Sau 3 năm hoàn thành phần xây dựng thô và thêm 2 năm nữa để trang trí nội thất. Thì đến năm năm 1904 mới thi công xong phần chạm khắc trang trí do nhóm 15 thợ từ làng Mỹ Xuyên – làng chạm khắc mộc nổi tiếng của tỉnh Thừa Thiên – Huế đến thực hiện.

Bằng chất liệu chủ yếu là từ các loại gỗ quý như cẩm lai, gỗ mun,… Với diện tích rộng 882m2, Nhà Trăm Cột tọa lạc trên một khu vườn rộng hơn 4000m2, với chính diện quay về hướng Tây Bắc. 

Ngôi nhà được làm bằng các loại gỗ cẩm lai, gõ đỏ, gõ mật với mái lợp ngói âm dương và nền nhà bằng đá tảng cao 0,9m, mặt nền được lát gạch Tàu lục giác. Nhìn trên bình đồ, thì Nhà Trăm Cột có kiểu chữ “Quốc” gồm 3 gian, 2 chái.

Bà Trần Thị Ngỏ, chủ nhân ngôi nhà hiện nay là cháu dâu đời thứ ba của ông Trần Văn Hoa – người xây dựng Nhà Trăm Cột, cho biết ngồi nhà này được xây theo lối nhà Rường xuyên trính đặc trưng của vùng đất xứ Huế.

Kiến trúc bên trong nhà cổ trăm cột Long An

Nguồn gốc cái tên nhà cổ trăm cột

Nhà cổ trăm cột ở Long An là một di tích đã được Bộ Văn hóa – Thông xếp hạng là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp quốc gia vào năm 1997. Nó được khởi xây dựng vào năm 1898 đời vua Thành Thái và cho đến nay, ngôi nhà đã được hơn 120 năm tuổi.

Ngôi nhà đặc biệt được xây với rất nhiều loại gỗ quý, tổng cộng bên trong có 68 cột chính và 52 cột vuông nhỏ để phụ trợ ở hàng 5. Tính thêm cả vòng đố vách chái xây bằng xi măng thì ngôi nhà này có tới 120 cột lớn nhỏ.

Như vậy cái tên “Nhà Cổ Trăm Cột” là do người dân gọi thân mật từ xưa đến nay mà thành chứ không phải vì ngôi nhà có chính xác 100 cột. Tuy vậy cái tên này đã làm cho ngôi nhà trở nên nổi tiếng hơn bao giờ hết.

Quá trình xây dựng kỳ công

Chủ nhân đời thứ 3 của ngôi nhà là ông Trần Văn Ngộ kể rằng ông nội ông chính là người xây dựng ngôi nhà này. Ông Trần Văn Hoa từng nắm chức Hội đồng quận Cần Đước thuộc tỉnh Gia Định thời Pháp thuộc khi vừa mới độ tuổi 22. 

Về ngôi nhà, theo các nhà nghiên cứu cho rằng, đây là một ngôi nhà có kiểu thức thời Nguyễn. Về đại thể, ngôi nhà mang dấu ấn rõ rệt của phong cách Huế, được chạm khắc bởi 15 nghệ nhân từ Thừa Thiên Huế vào. 

Những nghệ nhân này đều đến từ làng Mỹ Xuyên – là một ngôi làng nổi tiếng với nghề chạm khắc mộc. Chính vì vậy, công trình này được xây dựng rất kỳ công và mất hơn 2 năm để xây nền móng và 3 năm chỉ để thi công chạm trổ, trang trí.

Khung sườn kiểu bát trụ của ngôi nhà giúp cho bộ khung nhà luôn chắc chắn và không gian thoáng đãng. Căn nhà được chia làm 2 phần, với phần nhà trước để tiếp khách và phần nhà sau được xây dựng để ở và sinh hoạt.  

Gian nội tự và ngoại khách là nơi được tập trung cao nhất giá trị thẩm mỹ, nghệ thuật của cả ngôi nhà. Các vách ngăn, bàn thờ, bàn tròn hay đồ đạc trong nhà đều được chạm trổ, riêng những bức hoành phi còn được sơn son thếp vàng, cẩn ốc xà cừ.

Tóm lại công trình này được thiết kế với phong cách tả thực vô cùng khéo léo, tỉ mỉ, được gò bó trong khuôn khổ cổ điển kết hợp với sự phóng khoáng, nho nhã và uyển chuyển, tạo nên nét riêng cho ngôi nhà. 

Mặc dù trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của thời gian, lịch sử nhưng ngôi nhà trăm cột vẫn là bằng chứng sống cho văn hóa lịch sử đất Phương Nam từ cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX.

Lối kiến trúc độc đáo của nhà cổ trăm cột

Kết cấu chính của nhà trăm cột là thuộc kiểu Xuyên Trính còn gọi là nhà đâm trính hay nhà rường. Với khung sườn kiểu bát trụ, định vị theo hướng Tây – Đông ứng với khu vực Tiền – Hậu, các bộ phận của kết cấu chính như trính, trổng đều chạy chỉ và uốn cong kiểu nhà miền Trung. 

Đặc biệt, kiến trúc ở nhà cổ trăm cột cho thấy nghệ thuật điêu khắc của các nghệ nhân ngày trước ở vào trình độ bậc cao qua cách bố cục, thể hiện đề tài cũng như xử lý kỹ thuật chạm lọng rất công phu mang đặc trưng của Huế rất sắc sảo.

Các vật dụng quý giá trong ngôi nhà đều có tuổi đời cả trăm năm, hầu hết đều làm bằng gỗ quý. Trong đó, giá trị nhất đó là bộ trường kỷ đặt ngay gian chính để trà nước tiếp khách. Bố cục bên trong căn nhà đều thể hiện được sự tôn nghiêm và mang nội dung khuyên dạy con cháu sống theo cương thường đạo lý của Khổng giáo, Phật giáo.

Ngôi nhà được thuộc vùng đất Long An nên việc trang trí không gian cây kiểng cũng khác biệt và có nét dân dã hơn, có hướng mở chứ không khép kín như nhà rường Huế.

Với giá trị lịch sử ấy, năm 1997 Nhà Cổ Trăm Cột đã được Bộ Văn Hóa – Thông Tin xếp hạng là Di tích lịch sử – VH Quốc Gia và nay trở thành một điểm đến độc đáo thu hút khách du lịch ở vùng đất này.

Nếu du khách có dịp đến Long An, đừng quên đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo của nhà trăm cột. Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết, sẽ giúp du khách có thêm kinh nghiệm khi đến khám phá vùng đất này.